Ik heb van nature kroezend haar. Het kammen ervan door mijn moeder was de pijnlijkste ervaring uit mijn kindertijd. Ik krijste wanneer ze het aanraakte. "Moet ik het er gewoon allemaal afknippen?", dreigde ze. En elke keer heb ik me afgevraagd hoeveel makkelijk mijn leven zou zijn als ik steil haar had net als de blonde meisjes in mijn klas. Door Susan Zijp

ALLES BEHALVE GOED De belofte van steil haar achtervolgt me al zolang ik me kan herinneren. Ik wilde gewoon ooit eens met een borstel door mijn haar kunnen gaan zonder onderbroken te worden door klitten. Mijn toevluchtsoord? Haarontspanners.

CHEMISCHE GEUR Voor kinderen had je de DIY-kit Dark and Lovely Beautiful Beginning Kit Relaxer Fine Hair. Het leek zo eenvoudig: een crème, activator die je met de crème moest mengen, handschoenen, wat nazorgspul en ik zou 4 tot 8 weken prachtig glad haar hebben. Maar de realiteit was allesbehalve eenvoudig. De crème brandde op mijn hoofdhuid. Ook had het een chemische geur die moeilijk te vergeten is. Zelfs zonder er op dat moment de juiste woorden voor te hebben, wist ik dat dit spul niet goed voor me kon zijn. Recent onderzoek uit Amerika bevestigt dit.

AANKLACHTEN De chemicaliën in haarontspanners, formaldehyde, geoxideerde para-fenyleendiamine en 4-aminobifenyl, zijn gevaarlijk. Begin dit jaar vermeldde The Guardian dat er bijna 60 rechtszaken zijn aangespannen tegen L’Oréal en andere bedrijven die haarontspanners verkopen. Deze aanklachten komen na meerdere onderzoeken die concluderen dat haar ontspannende producten kanker en andere gezondheidsproblemen, zoals vruchtbaarheidsproblemen, veroorzaken. Een onderzoek van het Amerikaanse National Institutes of Health in oktober 2022, concluderen dat vrouwen die de producten meerdere keren per jaar gebruikten meer dan twee keer zoveel kans hadden om baarmoederkanker te ontwikkelen.  De Amerikaanse Food and Drug Administration roept op tot een verbod op deze producten.

ALTERNATIEF VOOR HAARONTSPANNERS Wat is het alternatief? Kroeshaar-expert Olivia Nutekpor van Afro Beauty Centre in Amsterdam Ganzenhoef heeft meer dan 25 jaar ervaring in het verzorgen van Afrikaans haar. Ze benoemd de keratinebehandeling als alternatief, met kanttekening. "Een keratinebehandeling, hoe populair ook, temt je haar ook met chemicaliën," zegt ze. "Mijn voorkeur gaat daarom uit naar mensen motiveren hun natuurlijke patroon te verzorgen, niet te ‘temmen’," vult ze aan.

STYLING CRÈMES Olivia vertelt dat ze het waardeert dat Amerikaans onderzoek aandacht heeft besteed aan de schadelijke effecten van haarontspanners en hoopt dat Europa zal volgen. "Er zijn genoeg goede producten op de markt die kroeshaar verzachten; conditioners met olijfolie, moisturizers met cocosolie en diverse styling crèmes van bijvoorbeeld het merk Cantu. Haarontspanners hebben hun beste tijd gehad."

ONREALISTICH Droog, dof en gebroken: mijn haar was na 10 jaar de haarontspanners te hebben gebruikt niet meer hetzelfde. Gelukkig heb ik de schade enigszins recht weten te trekken door over te stappen op haarproducten met goede ingrediënten. De haarontspanners beloven iets dat onrealistisch is: stijl haar als je dat niet hebt. En dat terwijl mijn haar na aanraking te komen met vocht gewoon weer kroesde.

KIEZEN VOOR EEN PRUIK Het duurde even, maar ik hou van mijn natuurlijke haar en neem de tijd om het te verzorgen. Als ik stijl haar wil of een andere haarstructuur, kies ik voor een pruik. “Het beste zou zijn als we het idee loslaten dat kroeshaar moeilijk te verzorgen is," vertelt Olivia. Ja, kroeshaar  is complexer dan steil haar, maar er schuilt veel schoonheid in die complexiteit. Kroes haar is sterk, veerkrachtig en rijk aan structuur.

Fotografie Bastiaan Woudt