Het was nooit mijn bedoeling om mijn huid te bleken. Mijn wens was simpel: een stralende huid, niet meer, niet minder. Maar toch bezweek ik. Wie was ik toen? Een onzekere tiener, zeker. Maar bovenal was ik een slachtoffer van een multi-biljoenenindustrie die winst maakt door het verkopen van huidbleekproducten. Door Susan Zijp

DE FLES Met roze letters stond de naam Fair & White op de fles die mijn oma uit Nigeria gebruikte. Het potje was lichtroze en het opschrift vermelde Made in France. De crème verspreidde een bloemige geur. Onschuldiger kon het niet lijken, dacht ik cynisch. Als nieuwsgierige 13-jarige gebruikte ik de crème zonder al te veel onderzoek te doen. Wat ik toen nog niet wist, was dat dit product, dat nog steeds wijdverspreid wordt verkocht, variërend van online winkels tot achter de toonbank, 1,9% hydrochinon bevatte. Meerdere wetenschappelijke onderzoeken hebben aangetoond dat dit ingrediënt in cosmetica mogelijk kanker triggert. Sinds 2001 is het gebruik van hydrochinon als huidbleekmiddel in cosmetica dan ook verboden, tenzij voorgeschreven door een arts.

WERELDWIJD PROBLEEM Het idee dat een blanke huid gelijkstaat aan schoonheid blijft het meest overheersende schoonheidsideaal in veel delen van de wereld. Of dit ooit zal veranderen? Ik betwijfel het. Volgens een rapport van Global Industry Analysts wordt verwacht dat de internationale markt voor huidblekende cosmetica tegen 2025 meer dan 6,5 miljard dollar zal bedragen. In Azië blijft de vraag naar huidbleekproducten groeien. In Nigeria wordt zelfs gesproken van een "nationale ramp". Zelfs in Nederland, waar het gebruik van hydrochinon verboden is, kun je deze producten nog steeds online bestellen en achter de toonbank halen. Er is groeiende kritiek, vooral via sociale media, waar mensen zich uitspreken tegen multinationals zoals Unilever, Johnson & Johnson en L’Oréal, die jaarlijks miljoenen verdienen aan deze industrie.

DE CONFRONTATIE Ik gebruikte de crème enkele maanden. Naarmate ik het vaker gebruikte, werd mijn huid gevoeliger. "Bleek jij je huid?" vroeg mijn moeder op een dag. Haar vraag riep verschillende emoties bij me op. Ik vond het knap dat zij eerder verandering zag dan ikzelf. Het opende mijn ogen voor wat ik eigenlijk aan het doen was. Mijn huid werd inderdaad lichter, maar ook kwetsbaarder. Ik kreeg puistjes, pigmentvlekken en droge plekken op mijn wangen. Ik had mijn huid gebleekt en daarmee blootgesteld aan allerlei problemen. Een gebleekte huid betekent simpelweg een huid met minder melanine, de natuurlijke beschermingslaag van de huid.

TERUGVAL Mijn tiener mindset als consument deed me geloven dat ik mijn huidproblemen, veroorzaakt door Fair & White, kon oplossen met een huidbleekcrème van een ander merk. Ik kocht mijn eigen potje, in een Aziatische toko in Amsterdam. Die dag staat nog vers in mijn geheugen gegrift; ik vroeg de winkelmedewerker naar de beste crème tegen pigmentvlekken, iets dat de vlekken zou verminderen. Hij gaf me een potje Caro White, een ‘verhelderende’ crème. Op de verpakking stond een knappe licht getinte vrouw met een stralende huid, met haar blote glimmende rug naar het publiek toegekeerd. Ik kon niet wachten om de crème uit te proberen. Na slechts een paar keer gebruik wist ik het zeker: huidbleekcrèmes, álle huidbleekcrèmes, zijn niets dan slecht nieuws.

MAMA KNOWS BEST Reflecterend op de periode waarin ik huidbleekproducten gebruikte, besef ik nu dat ik vastzat in een verslaving. Ik was het slachtoffer van een misleidende marketingstrategie, zelfs een racistische. Na talloze openhartige gesprekken met mijn moeder realiseerde ik me dat huidbleekcrèmes al generaties lang worden gebruikt. Ze deelde op een avond haar overtuiging dat ‘whiteness’ niet zozeer een feit is, maar eerder een concept. We spraken over modern imperialisme en hoe rijke West-Europese mensen veel geld verdienen aan Afrikanen en Aziaten die in de val trappen omdat zij minderwaardig zijn door hun kleur. Huidbleekmiddelen op de markt brengen is daar een voorbeeld van. Het verbaasde me dat deze manipulatie zelfs in de 21e eeuw nog voorkomt. Multinationals gebruiken nog steeds racisme om witheid te verkopen als schoonheid. De nasleep, vooral het idee dat een blanke huid superieur is, blijft bestaan zolang deze huidbleekproducten in omloop zijn.