Georgette Koning - Tekst                Thirza Schaap - Fotografie

Expositie Plastic Ocean, Bildhalle 5 juni t/m 10 september, Willemsparkweg 134, Amsterdam

Een topvakantie op Balie eindigde voor Thirza Schaap in een deceptie én een nieuwe toekomst. ‘Ik zag zóveel plastic glinsteren in de rijstvelden en kon alleen nog maar denken aan hoe erg dat was.’ Nu maakt ze foto’s en sculpturen van afvalplastic.

Onlangs zag Thirza Schaap aan oude facturen in haar boekhouding dat ze alweer zesentwintig jaar fotografeert. Ze begon, na haar afstuderen in 1995 aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag, als portretfotograaf voor zo’n beetje alle bladen in Nederland. Rolde via kindermodefotografie in de grote-mensenmode. Wat volgde was een geweldige tijd als modefotograaf met veel vrijheid en reizen. Maar na die verpeste vakantie op Bali met rondslingerend afval veranderde dat. De stillevens die ze van afval ging maken, mondden uit in haar doorlopende project Plastic Ocean. Haar foto’s worden inmiddels wereldwijd aangekocht door verzamelaars en grote bedrijven als De Nederlandsche Bank en Nationale-Nederlanden.

Op een expositie vanaf 2 juni in de Amsterdamse galerie Bildhalle combineert  Schaap voor het eerst haar foto’s met ruimtelijke sculpturen van afval, afkomstig van stranden in Zuid-Afrika. Ooit ontdekte ze als modefotograaf de schoonheid van dat land. ‘Ik dacht hier wil ik zes maanden blijven, zien of het bevalt. De connectie die ik toen voelde met de natuur, de bergen en de zee voelt nog steeds fantastisch.’

De afgelopen jaren verblijft Thirza Schaap afwisselend in Amsterdam en Kaapstad. ‘Waar ik ook ben, ik zie altijd allerlei sculpturen die model staan voor mijn foto’s’, lacht ze.

Toen Schaap ruim tien jaar geleden begon met het jutten van afval, had ze nog nooit gehoord van het verschijnsel ‘the great garbage patch’, het afval dat zich verzamelt in de Grote Oceaan. Aanvankelijk raapte ze tijdens strandwandelingen rommel op en gooide het in een recyclebak. ‘Sommige dingen die ik mooi van lelijkheid vond, nam ik mee. Zoals slierten zeewier waarin een plastic zak zat verweven. Of plasticflessen verkleurd door de zon en aangetast door zout water, soms zaten er dingetjes opgegroeid. Ik nam het mee en keek ernaar op rustige momenten. In het begin maakte ik sculpturen van bijvoorbeeld aan stukken gereten plastic flessen, verscheurd alsof ze door een haai waren aangevallen. Van die stukken maakte ik dan weer een hele fles. Ik legde het vast uit een soort ongeloof, als bewijsmateriaal, als fotograaf móest ik er foto’s van nemen. Na al die jaren mensen te hebben gefotografeerd, was ik was niet meer te stoppen. Op de academie had ik gestudeerd op het maken van stillevens. Ik kon mezelf daarin goed uiten, zo raakte ik betrokken bij het onderwerp.’

Roze, mintgroen, beige. In eerste instantie zet Thirza Schaap de kijker met haar lieflijke, bleke, pastelkleurige foto’s op het verkeerde been. ‘Door mijn esthetiek probeer ik via een andere deur binnen te dringen in de geest van de toeschouwer. Pas daarna volgt inderdaad de realisatie ‘oh ik kijk naar afval!’ Zeker, je mag mij een activistische fotograaf noemen’, zegt Schaap vanuit Kaapstad, waar ze voor het interview even het scheren van haar poedel onderbreekt.

Of het lang duurde om een impactvolle vorm te vinden? ‘Dat moment was zes jaar geleden. Toen wist ik dat ik mijn punt moest maken via verleiding: het aantrekken door de pastelkleuren en daarna afstoten. Die dualiteit maakt het interessant.

‘Ik begon met het maken van ‘One Minute Sculptures’ van wat ik op één dag had gevonden. Zette stukken op elkaar - die dan omvielen, of bond ze vast met een touwtje en fotografeerde het. Daarna haalde ik ze weer uit elkaar. Op een gegeven ben ik permanente, aan elkaar gelijmde sculpturen gaan maken. Waar ik ook zit, ik  zit altijd te midden van allerlei modellen/sculptures die model staan voor mijn foto’s.

Nee, de modefotografie mist Thirza Schaap niet, ze is dankbaar voor alle reizen en het samen iets moois maken, maar heeft het lang genoeg gedaan. Stel, er zou een mode-opdracht voorbijkomen? ‘Het zou heel erg bij mijn werk moeten passen. Met wat ik nu doe ben ik fulltime bezig, samen en mijn man. Dat is de focus.’ En ze gaat verder met het scheren van haar hond.

 Boek: Plastic Ocean - Thirza Schaap €50 (1605Publishers.com). Thirza Schaap (plastic-ocean.net) is aangesloten bij galerie Bildhalle in Zürich en Amsterdam.