In de modewereld geldt Iris van Herpen als een grensverleggend ontwerper die show na show blijft verrassen met onverwachte materialen, vormen en technologie. Maandag vierde Van Herpen haar 15-jarige bestaan in Parijs, in L‘Élysée  Monmartre, een eeuwenoude poptempel, een steenworp afstand van de Moulin Rouge.

Van Herpens’ Meta Morphism voor A/W 2022 show werd geen retrospectief, de focus lag op de toekomst. Helaas, de geplande augmented reality beelden bleken (nog) niet te werken. Maar met een show die was gesponsord door Microsoft lijkt Van Herpen klaar voor een entree in de metaverse? Yes, dat gaat ook gebeuren, mogelijk al later dit jaar. Ook volgend najaar: de grote Iris van Herpen expositie in Parijs in het Musée des Arts Décoratifs.  

Van Herpen studeerde in 2006 af, destijds was ik een van de twee commissieleden, naast Alexander van Slobbe, toenmalig hoofd modevormging ArtEZ hogeschool voor de kunsten. Ik schat dat ik haar sindsdien zo’n tien keer heb geïnterviewd. Vooral voor kranten, als er nieuws was (wéér een belangrijke prijs gewonnen) of als een grote expositie aankwam. Maar ik interviewde haar ook voor museum catalogi en onlangs nog voor de Vara-gids over wereldsterren die ze kleedt waaronder Lady Gaga. In die jaren mocht ik haar van alles vragen. Van Herpen interviewen is fijn, in tegenstelling tot veel andere ontwerpers (ja sorry) is Van Herpen niet bezig met roem en andere flauwekul; ze is visionair, zelfverzekerd, gedreven, ongeëvenaard creatief, aardig en streng als het moet. Ik bewonder haar bezetenheid en wat ze zegt, kan ze helder beargumenteren.

Het interview dat me het meest dierbaar is, maakte ik in 2008 voor NRC. De locatie was Iris’ zoveelste Arnhemse kraakpand – geen cent te makken had ze. Op dat moment werkte ze aan haar derde collectie die ze zou showen tijdens de Amsterdam Fashion Week. Verspreid door het tijdelijke atelier zwierven talloze wolkjes ijzergaas. Klaar voor verwerking in nieuwe, opvallende creaties. In de vorige collectie maakte Van Herpen sculpturale kragen van metalen parapluframes. Twee weken voor de show moest ze nog vijf, zeer arbeidsintensieve outfits gemaakt worden van het flexibele gaas. De uitvoering ervan slurpte tijd. ‘Nee, daar baal ik helemaal niet van,’ zei ze. ’Ik ben het gewend en het wordt altijd speciaal.’ Van Herpen is gewend te werken als een bezetene. Je bent gek, zei een klasgenoot toen ze een dag na haar afstuderen alweer begon met een nieuwe collectie. ‘Het zit in me en het moet eruit.’ Ze onthulde dat ze ook het liefst slaapt tussen haar werk: ‘Ik wil mijn werk altijd kunnen zien.’ Voor elke show creëert ze een eigen wereld.  Elke show blijkt ook een praktische reden te hebben: ‘Zonder deadline zou ik drie jaar aan een collectie werken, want iets is nooit af.’ Iris van Herpen is nooit een standaard modeontwerper geweest. Als afstudeer-gecommitteerde vertelde ze me eens dat haar hoofddocent docent Alexander van Slobbe –  voorstander van het minimalisme en concept – destijds niet bepaald gecharmeerd was van haar experimentele werk en de latere afstudeercollectie. Die was destijds ook al zeer bewerkelijk met handgemaakte ‘stoffen’, waaronder twee jurkjes met de duidelijke Iris van Herpen signatuur. Overigens was dé ster van dat afstudeerjaar Sander Lak, even bevlogen als Van Herpen. Als super ambitieuze modeontwerper had hij een vliegende start met een baan bij Dries Van Noten.

Terugblikkend op Van Herpens’ academietijd denk ik dat ze het niet altijd even makkelijk zal hebben gehad onder het bewind van Alexander van Slobbe. Ze zette door en voltooide de mode-opleiding. Maar het is niet alleen haar gedrevenheid en ambitie waarmee ze het zover heeft geschopt. Immers, beide staan niet per se garant voor een succesvolle carrière. Sander Lak, destijds weggeplukt bij Dries Van Noten door een investeerder,  mocht vervolgens zijn een eigen merk vormgeven; het gehypte Sies Marjan - waar dezelfde investeerder in 2000 de stekker uit trok.  

De carrière van Iris van Herpen ontrolde zich gefocust doch organisch -  als de natuur waardoor ze zich constant laat inspireren. Hierdoor is ze nooit een hype is geweest.  Dankzij haar autonomie, staat Van Herpen hoogverheven boven elke vluchtige trend. En wat in haar hoofd leeft, móet eruit.

Het hele interview lees je in MIRROR MIRROR #16