Tekst - Georgette Koning Fotografie - German Villafane

Zondag opent de tentoonstelling Workwear in het Nieuwe Instituut, museum voor architectuur, design en digitale cultuur in Rotterdam.

Het museum brengt een ode aan workwear. Ooit functioneel bedoeld als bescherming bij zwaar werk. Nu is werkkleding niet meer weg te denken uit het straatbeeld en komt het voorbij op de catwalks als symbool van de working class.

Een van de deelnemers aan Workwear is C.CRUDEN www.ccruden.eu opgericht door Sam Cruden. Op verzoek van het Nieuwe Instituut maakte ze een installatie en nieuw werk. ‘Ik denk dat ze bij mij terecht zijn gekomen omdat alles wat ik maak is ontstaan vanuit workwear.’ Een interview met Sam Cruden.

Tijdens de eerste meeting met Workwear-curator Eldina Begic werd Sam Cruden gevraagd: hoe zie jij werkkleding in de toekomst? Wat zou je voor de expositie willen doen? ‘Ik antwoordde dat ik voor de tentoonstelling mezelf wilde gaan uitvinden’, vertelt Sam Cruden. ‘Ik ben sinds 2009 bezig met C.CRUDEN, spijkerbroeken van Japanse denim gemaakt in Japan die ik afwerk met bijvoorbeeld speciale wassingen. Ik heb zoveel dingen gedaan waar mensen geen weet van hebben, dus dat werd mijn vertrekpunt.

‘Of het mij meteen geweldig leek om mee te doen? ‘Het eerste wat ik dacht toen ik in november benaderd werd was: oh shit, nog meer werk erbij. Ik heb een heel druk leven. Ik heb nooit de ambitie gehad om te exposeren. Ik maak gewoon dingen vanuit mijn gevoel. En waar het dan terecht komt… Ik vind het heel fijn dat mensen blij van mijn kleding worden. Maar ik dacht: ik ga wél meedoen, want de expositie is voor mij een mogelijkheid om mensen te laten zien wat er allemaal mogelijk is op het gebied van  jeans en indigo.’

Is de spijkerbroek het beroemdste workwear kledingstuk? Ik moet meteen denken aan Levi’s, wat wellicht komt door hun marketing. ‘Ja klopt. Maar vóór Levi’s bestond de spijkerbroek al. Als werkkleding werd spijkerstof in de negentiende eeuw, met de opkomst van de katoenproductie, gedragen door tot slaaf gemaakte mensen die werkten op plantages. Spijkerstof werd vanaf die tijd gebruikelijker.’

De spijkerbroek staat sinds de jaren zestig in de belangstelling, doorgaans vanwege de jeanstrends. Niet zozeer door het verhaal achter jeans. Wat heb jij persoonlijk met jeans? ‘Na het afstuderen aan de Willem de Kooning Academie ging ik solliciteren bij Love Jeans. Toen ik daar mijn werk liet zien hoorde ik: je hebt blauw bloed!’ Ik dacht: wat bedoelen ze daarmee? In ons vakgebied betekent blauw bloed dat je indigo ‘ademt’. Ik schijn dus een van de weinige vrouwen te zijn die blauw bloed heeft.

‘De reden waarom ik denim heel erg interessant vind, is omdat het leeft. Het vertelt een verhaal. Zoals ik al zei, ik doe alles vanuit mijn gevoel. Als ik bezig ben met creëren, vraag ik me af waarom creëer ik dít nou? Dat is het maatschappelijke deel van mijn werk – ik wilde ooit psychologie studeren – en snappen waarom ik iets doe.

‘Ik maak tijdloze, duurzame items en ben altijd op zoek naar een vorm, een materiaal, whatever. Als de spijkerbroek maar levenslang mee kan gaan. Daarom vind ik denim zo interessant.’

Denim als materiaal verandert constant; het slijt, rafelt, er vallen gaten in. Hoe deal je met dat gegeven? ‘Ik heb vanaf  2004 tot 2012 voor Diesel gewerkt, de laatste jaren als creative input designer voor het creatieve team. Wilbert Das, destijds creative director bij Diesel, zei altijd tegen mij: je laat ons zien dat er zoveel meer mogelijkheden zijn op het gebied van indigo en denim. Zoals mijn unieke manier van het repareren van denim.’

‘In 2009 heb ik mijn merk opgezet. Voor mijn werk reisde ik vaak naar Japan voor inspiratie. Ik heb Japan altijd al een heel interessante cultuur gevonden. Ik dacht als ik zelf een jeans ontwikkel, dan moet dat daar gebeuren. De eerste poging mislukte. Na zes weken Japan kwam ik terug met een prototype van mijn jeans, maar ik was gedesillusioneerd; ik vond de stof niet goed en de make ook niet.

‘Een Diesel-collega had ondertussen mensen in Japan ontmoet die spijkerbroeken maakten. Via de mail zocht ik contact en zij maakten uiteindelijk mijn eerste spijkerbroek voor mijn label C.Cruden. Toen mensen mijn C.C01 kochten en die na jaren dragen sleet, zei ik: geef maar, als service repareer ik de broek. Ik vind het heel erg fijn om aan een kapotte jeans met indigo garen het nieuwe weer terug te geven.’

Welke factoren zorgen ervoor dat mensen zo hechten aan jeans? ‘Geborgenheid en veiligheid. Dat heeft er mee te maken dat mensen geen outsiders willen zijn, draag je blauw, dan is dat niet het geval. De broek is dominant in het straatbeeld, blauw is de meest gedragen kleur.’

C.CRUDEN jeans zijn anders. Maar je ontwerpt ook op werkkleding geïnspireerde overalls (coveralls) en stofjassen (dustcoats). Hoe maak je klassieke items actueel, hoe zet je ze naar jouw hand? ‘Ik speel met het conventionele en informele. Ik vind het fijn om dingen in een andere context te plaatsen. Waarom? Omdat ik hou van clashes – het naast elkaar zette van verschillende dingen waardoor je een vernieuwend beeld kan genereren. Ik vind het prettig om mensen daarover na te laten denken. Want als je het doet zoals het al bestaat, dan is er geen vooruitgang. Ik hou van vooruitgang.’

In het geval van een C.Cruden jeans is het materiaal dan wat blijft? ‘Ja en de branding. Het silhouet en de vorm zijn verbonden aan de tijdsgeest.’

Wat zijn de codes van een C.Cruden jeans, waaraan herkennen we bijvoorbeeld de C.C01? De broek heeft linksvoor een front pocket met een klein vierkant leren labeltje. Aan de binnenkant van de tailleband staat geschreven dat de broek kleiner kan worden gemaakt.

De C.01 heeft een zogenaamde-kruis constructie met een katoenen kruisbandje waardoor de voorkant een boyfriend fit heeft en de achterkant altijd goed past – de drager krijgt geen hang kont! Mijn mooie atletische negroïde billen komen mooi uit de broek.’

Ik ben zelf vrij dun en maakte vroeger al ontwerpen met een veter om een kledingstuk kleiner te maken, zo is de leren veter en de constructie van C.CRUDEN ontstaan. Ik vind het fijn om zo’n idee te delen; een constructie-ingreep waardoor de drager zichzelf kan uiten. Het is ook een genderloze broek, daarmee was ik vroeg.’

Werkkleding is van oorsprong merkloos. Waar staat C.CRUDEN voor? ‘Mijn officiële naam is Clothilde Alexandra Cruden. Ik ben geadopteerd, vanaf 14 maanden, en mijn ouders noemde me aanvankelijk Clothilde en Alexandra en dat werd Sandra. Op de academie zei een vriendin: jij bent helemaal geen Sandra, je bent Sammie. Dat werd Sam.

‘Toen ik mijn merk begon dacht ik:  iedereen geeft mij maar een naam, maar ik ben Clothilde Cruden! Vandaar de punt tussen C en Cruden. Plus in Clothilde zit het woord ‘cloth’ (stof), heel bijzonder. Én ik heb veel bewondering voor de innovatieve Coco Chanel – de 2 cc’s!’

Bonne Reijn van modelabel Bonne Suits verkoopt slechts één pak. Wat vind je van dat uitgangspunt? ‘Ik heb heel veel bewondering voor Bonne en dat hij zich kan focussen op één gegeven. Ik zit anders in elkaar. Renzo Rosso, de eigenaar van Diesel, zei eens gekscherend over mij: ik word gek van haar energie. Ik spring van links naar boven en van rechts naar onder. Ik zou het diep in mijn hart fijn vinden om vanuit rust zoiets te bewerkstelligen; maar ik heb gewoon te veel te delen.’

Voor Workwear heb je een installatie en een film gemaakt. Waarom heb je daar voor gekozen? ‘Mensen vinden een spijkerbroek iets gewoons. Maar dat is het niet. Daarom wilde ik alles wat ik heb gedaan en nog doe delen met de bezoekers vanuit mijn passie voor indigo/denim.  Ik laat onder andere reparaties, stofbewerkingen en het verouderen van jeans zien. Van raw tot 12 jaar oud. Waarom 12 jaar oud? Het getal 12 vanwege de symboliek. 12 jaar geleden liet ik in Japan de eerste C.CRUDEN-broek maken en die draag ik nu 12 jaar.

‘Voor de installatie fotografeerde mijn 12-jarige zoontje Tídò – dat betekent in het Italiaans ‘ik geef je’ – de stand van mijn uitstekende handen met gestrekte vingers. Die handen zijn door Hans Boodt Mannequins nagemaakt van bio-afbreekbaar plastic en steken op de expositie uit een muur. Ze zijn gedipt in samenwerking met Celia Geraedts (Blueprint Amsterdam) in verschillende indigo-tinten en houden de 12-jarige C.)1 jeans vast.

‘Van oude spijkerbroeken heb ik tassen gemaakt, de bezoeker kan reparaties bekijken met een vergrootglas. In iedere tas zit het label van de broek, want ik hou van binnen-afwerkingen. Wat je ziet aan de buitenkant vind ik nooit zo interessant. Het tassenhandvat is geïnspireerd op dat van een ouderwetse Bijenkorf-papierentas met plakstrip aan de binnenkant. Ik zou het heel tof vinden als mensen zo’n tas laten maken van hun oude jeans.’ www.ccruden.eu

Benieuwd geworden naar C.CRUDEN en de tentoonstelling Workwear? Bezoek de tentoonstelling die duurt tot 10 september 2023 in het Nieuwe Instituut,  Museumpark 25, Rotterdam

Op Workwear hangen röntgenfoto’s van het maanlandingspak van Neil Armstrong naast het ‘speespak’ met afritspijpen van Limburgse provo’s. De originele jasschort van arts-and-crafts-ontwerper William Morris hangt niet ver verwijderd van een video van het elfpersoons-regenpak ‘Red Coat’ van Nicola L en de ‘Flexicap’ van Maria Blaisse lijkt te knipogen naar een textielsculptuur van Franz Erhard Walter. Een Italiaans-futuristische overall van Thayath en theaterkostuums uit de Russische avant-garde laten zien hoe de ontwerpers zich op basis van werkkleren de toekomst verbeeldden.

Wist je dat het Nieuwe Instituut ook een geweldige boekwinkel heeft met kunstboeken en magazines en MIRROR MIRROR verkoopt? En dat je er het mooiste terras van Rotterdam vindt?

Op zondag 30 april organiseert het Nieuwe Instituut de tweede editie van de (gratis) Design Fair waar je bij verschillende stands van designers interieurstukken én workwear kunt bemachtigen.