Vanaf mijn kindertijd draag ik box braids in allerlei kleuren, van zwart tot wit, blond, roze en een mix van tinten. Tegenwoordig laat ik mijn haar vlechten in een salon, maar als kind deed mijn moeder het. Box braids zijn niet langer alleen een kwestie van stijl, maar ook van discussie over dracht en culturele betekenis.

STRAKKE NETTE VLECHTEN Maar eerst, er bestaan talloze vlechtstijlen. Van Bob Marley braids, Ghana braids, Goddess braids, Dutch braids, Dreadlocks, French braids, Fulani braids tot Lemonade braids. Maar box braids, waarbij het haar in kleine vierkante secties wordt verdeeld, blijft mijn favoriet. Elke sectie wordt individueel gevlochten, beginnend vanaf de hoofdhuid. Het resultaat: strakke, nette vlechten die lijken op kleine 'boxen', vandaar de naam.

HAARDRACHT MET EEN EIGEN TAAL In het essay Hair: Untangling a Social History uit 2004, geschreven door de Amerikaanse Penny Howell Jolly, hoogleraar kunstgeschiedenis, staat dat vlechtkunst al sinds zo’n 30.000 jaar geleden in Afrika bestaat. Afrikanen toonden met hun vlechten onder andere aan wie ze waren en waar ze vandaan kwamen. Ieder stam had een eigen manier van vlechten.

HAARTAAL Kortom: het vlechten van een haardracht was een soort taal. Naar achteren gevlochten haar, zodat het gezicht goed te zien was, ‘vertelde’ in Zuid-Afrika dat iemand ongetrouwd was. In Noord-Afrika werden braids gedragen met sieraden om te showen dat iemand geld had.

Maar vlechten is geen exclusief Afrikaanse aangelegenheid; ze sieren hoofden over de hele wereld, waaronder Egypte, Griekenland, Italië, Amerika en China.

ZIJN VLECHTEN VOOR IEDEREEN? Een paar jaar geleden vroeg een Surinaams/Nederlandse vriendin aan mij: mag ik eigenlijk wel box braids dragen? Deze vraag zette me aan het denken. In eerste instantie kon ik nauwelijks geloven dat ze vroeg wat wel of niet acceptabel is om te dragen. Ik lachte om haar vraag. Maar toen ik merkte dat ze serieus was, veranderde mijn lach in verbazing. Het verwonderde me dat de discussie over wie wat mag dragen, inmiddels ook was overgewaaid naar Nederland. Want de discussie over wie welk kapsel mag dragen, is heel Amerikaans, leerde ik tijdens mijn studie in Amerika.

Lees door onder de foto

CULTURELE TOE-EIGENING Race, Gender en Media-professor Charisse L'Pree (Syracuse University in New York), vertelde mij over culturele toe-eigening: ‘In de Amerikaanse geschiedenis zijn Afro-Amerikanen gepest, gediscrimineerd, en zelfs vermoord vanwege hun haardracht.’

In een aantal Amerikaanse staten bestaat sinds 2019 de Crown Act, een wet die werkgevers verbiedt te discrimineren op basis van haar. Professor L'Pree benadrukte de notie ‘ghetto, until proven fashionable’, waarbij het dragen van vlechten pas gezien wordt als chic door het grote publiek wanneer een wit persoon het draagt.

Culturele toe-eigening, een begrip dat sinds kort ook een voet aan de grond heeft gekregen in Nederland, vindt plaats wanneer een groep of persoon met een bepaalde mate van privilege eigenschppen van een minderheidsgroep overneemt en daarvan profiteert. ‘Afro-Amerikanen worden nog altijd bespot om hun originaliteit, terwijl witte mensen zonder schroom profiteren van hun creaties’, vertelde L’Pree. Hier ligt de kern van culturele toe-eigening. Ga dus te rade bij jezelf: Als je het cool vindt als een wit persoon box braids draagt, maar zwarte vrouwen die dit al jaren doen veroordeelt, dan is er iets mis.

 HIER KUN JE BOXBRAIDS LATEN ZETTEN

‘Schoonheid doet pijn’, zei een van mijn eerste box braids kappers terwijl ik huilend op de stoel zat. Box braids kunnen behoorlijk pijnlijk zijn, vooral als het door iemand met een stevige hand wordt gedaan. Het is verstandig om je haar bij iemand te laten invlechten met een zachte hand én ervaring.

Lees door onder de foto

Mijn favoriete adres is Afro Beauty Centre in Amsterdam. De kappers zijn top. Ze zijn wat aan de dure kant (rond de 200 euro voor box braids), maar dan heb je wat: haar gedaan door een Afrikaanse kapper met meer dan 20 jaar ervaring. Ook is het mogelijk om alles wat te maken heeft met haar - van X-pression haar, het populaire vlechthaar tot lotions  - in de winkel te kopen. En ze zijn snel met vlechten, zo’n vier uurtjes (een heel hoofd box braids duurt normaal ruim zes uur). En de vlechten blijven, mits je ze goed verzorgt door regelmatig te wassen en te hydrateren, tot wel twee maanden mooi. Ik heb mijn schoolvriendin die box braids wilde dragen naar deze salon verwezen. Een paar dagen later liet ze vol trots haar nieuwe look zien. De vlechten stonden prachtig.

Als Afrikaan, Nigeriaan, geloof ik in de vrijheid van mensen om te doen en laten wat ze willen. Houd jezelf en anderen ook in de gaten. Wanneer jij (of iemand anders) iets draagt wat oncomfortabel voelt of ver van een bepaalde cultuur staat, en je je afvraagt of het wel iets is voor jou, zegt dat al veel. Maar van vlechtkunst kan iedereen genieten.

Afro Beauty Centre in Winkelcentrum Ganzenpoort, Harriët Freezerstraat 112-114, 1103 JP Amsterdam-Zuidoost.